Tijdens de restauratie van het Boedapester rijtuig B 412 in de jaren ’70 in Voorburg, kreeg ik niet alleen een tip over de verblijfplaats van de A 106 aan de Nieuwkoopse Plassen, maar ook melding van een bijzondere vondst. Een liefhebber van de Blauwe Tram vertelde mij dat op het terrein van sloperij De Waard in Gouda een schaftkeetwagen stond. Deze wagen was afkomstig van de NZH en had het logo nog duidelijk zichtbaar aan beide zijkanten.

Geschreven door Georg Groenveld

Na contact met de sloper werd deze unieke NZH-wagen, die nog in redelijke staat verkeerde, op 22 augustus 1979 aan mij overgedragen. Met behulp van een bevriende relatie werd de schaftkeetwagen per vrachtwagen overgebracht naar onze Romneyloods in Voorburg. Andre Pop, een gewaardeerd lid van de werkgroep, nam de restauratie op zich en gaf de wagen een plek in de loods.

Het begin van een restauratie

André, een van de jongste vrijwilligers van de werkgroep Voorburg, combineerde het werk aan de B 412 met de restauratie van de schaftkeetwagen. Hij leerde geleidelijk hout- en metaalbewerking en schafte het nodige gereedschap aan. Hoewel André de Blauwe Tram zelf nooit in actie had gezien, groeide zijn enthousiasme voor dit erfgoed snel. Zijn moeder, die tijdens de koude wintermaanden regelmatig erwtensoep bracht, vertelde dat André als kind speelde in het zand waar ooit de tramrails lag.

Bij de opheffing van de werkgroep Voorburg verkeerde de schaftkeetwagen in een redelijke staat. Hij werd overgebracht naar Haarlem, waar de NZH destijds meerdere van dit soort wagens had voor personeel in Voorburg, Leiden en Haarlem.

In het NZHVM-museum aan de Leidsevaart bleek na jaren dat de schaftkeetwagen veel te lijden had gehad van de buitenlucht. Het houtwerk was sterk aangetast en de wagen verkeerde in slechte staat. Helaas was er destijds weinig aandacht voor het behoud van dit unieke erfgoed. Met enige inspanning had de wagen in betere conditie kunnen blijven, bijvoorbeeld door onderdak te vinden in een van de ruimten van het voormalige remisecomplex.

Een nieuwe kans in Haarlem

Met de verplaatsing van het museum naar de Waarderpolder in Haarlem kwam meer ruimte beschikbaar. Hierdoor kon de schaftkeetwagen eindelijk weer onderdak krijgen en werd het restauratieproject hervat. Het buitenwerk is volledig vernieuwd en de wielen zijn vervangen door een ambachtelijke wagenmaker uit Houten. Binnen zijn werktuigen tentoongesteld en een oude kachel toegevoegd om de authentieke sfeer te herbeleven.

De restauratie is grotendeels voltooid en de schaftkeetwagen is nu een prachtige toevoeging aan het NZH-erfgoed. Het doel is om de wagen in te schrijven in het Register Mobiel Erfgoed.

Vragen over de voorgeschiedenis van de schaftkeetwagen blijven echter onbeantwoord. We roepen onze donateurs op om informatie te delen over het bouwjaar of de oorspronkelijke productieplaats.

Knap restauratiewerk dat de sfeer van vroeger doet herleven!

Foto’s: Wim Vink, NZHVM-museum